Wanneer spreek je van een overeenkomst?

In juridische documenten, zoals algemene voorwaarden, maar ook contracten, wordt vaak gesproken over een “overeenkomst”. Het kan zijn dat je dan denkt aan een pakketje papier waar handtekeningen onder moeten staan. Juridisch gezien is het begrip echter een stuk breder dan dat.

Wat is een overeenkomst dan, juridisch gezien?

In de wet staat:

“Een overeenkomst komt tot stand door een aanbod en de aanvaarding daarvan.”

Om te spreken van een overeenkomst, hoeft iemand dus alleen maar een aanbod te doen, en hoeft een andere partij die alleen maar te aanvaarden (te accepteren). Zo’n aanbod en aanvaarding zijn ook weer brede begrippen. Beide noem je “rechtshandelingen”. In de wet staat daarover:

“Een rechtshandeling vereist een op een rechtsgevolg gerichte wil die zich door een verklaring heeft geopenbaard.”

Voordat er gesproken wordt over een aanbod of aanvaarding, moet dat aanbod of die aanvaarding dus én gewild zijn, én daadwerkelijk verklaard zijn.

Voorbeelden

Omdat de begrippen zo breed zijn, schets ik hieronder wat voorbeelden zodat je een beetje feeling krijgt wanneer er sprake is van een overeenkomst.

Je wil graag wat geld van je broer lenen. Dit vraag je aan je broer. Je broer antwoordt dat het prima is als je het gevraagde geld leent. Jullie hebben nu een overeenkomst gesloten. Jij deed namelijk een aanbod (de wil om je broers geld te lenen, plus je gaf de verklaring door de vraag te stellen), en je broer aanvaardde dat (door het te willen en te zeggen dat hij dat prima vindt).

Ander voorbeeld. Je komt op een landingspagina terecht van een masterclass. Op de landingspagina staan allemaal punten die worden behandeld in de masterclass. Dat lijkt je wel interessant! Je wil hierdoor de masterclass volgen. Het vereiste is wel dat je er wat geld voor moet neerleggen. Dat vindt je prima. Je koopt de masterclass. Hier is het aanbod de masterclass + het vereiste dat jij er geld voor moet betalen. Dat heb je aanvaard door de masterclass af te rekenen op de landingspagina.

Is een overeenkomst niet altijd schriftelijk?

Nee. Overeenkomsten hoeven niet schriftelijk tot stand te komen. Zoals je zag in het eerste voorbeeld met het geld lenen, was er een mondelinge overeenkomst gesloten. Er kan zelfs stilzwijgend een overeenkomst worden gesloten. Bijvoorbeeld als je broer had geknikt dat je geld mocht lenen. Met andere woorden: een aanbod en/of aanvaarding hoeven niet schriftelijk te zijn, maar kunnen ook mondeling of stilzwijgend plaatsvinden. Alleen, als je dingen op papier zet (letterlijk of figuurlijk), dan heb je wel meer bewijsmateriaal. Dat is daarom altijd aan te raden.

Er zijn overigens wel wettelijke uitzonderingen. Zoals wanneer je een huis koopt. De koopovereenkomst móet dan schriftelijk zijn.

Zijn algemene voorwaarden ook een overeenkomst?

Ja, algemene voorwaarden is er ook een vorm van. Algemene voorwaarden hebben alleen net wat andere regeltjes om te spreken van een geldige overeenkomst. Normaal gezien heb je dus alleen een aanbod en aanvaarding nodig. Bij algemene voorwaarden zit dat wat anders. Lees hoe je algemene voorwaarden geldig maakt.