Mag je een illustratie maken van een bestaande foto?

Ik kan begrijpen dat als je ontwerper of illustrator bent, je niet altijd illustraties uit de losse pols kunt verzinnen. Een foto kan dan fijn zijn als referentie. Wat nu als je van deze foto een illustratie maakt? Mag dit, en onder welke voorwaarden?

Fotograaf heeft auteursrecht

Een fotograaf, en ook niet-fotografen, verkrijgen auteursrecht wanneer ze een foto hebben gemaakt. De enige uitzondering is wanneer een foto compleet banaal of triviaal (gewoontjes) is. Echter, de drempel om auteursrecht te verkrijgen is vrij laag, dus wat je het best kunt onthouden, is dat er hoe dan ook auteursrecht op een foto zit.

Dat een fotograaf, al dan niet professioneel, auteursrecht heeft op een foto, betekent dat hij de enige is die mag beslissen wat er met zijn foto gebeurt. Dat wil zeggen dat hij de enige is die de foto mag openbaren, verveelvoudigen en bewerken, ténzij hij jou expliciet toestemming heeft gegeven om dat wel te mogen doen.

Illustratie maken van een bestaande foto = bewerken

Als je een illustratie maakt van een bestaande foto, dan “bewerk” je de foto: je bootst de foto na. Als je thuis lekker een middagje zit te tekenen op een koude winterdag, en je het resultaat op je koelkast hangt en het alleen maar daarbij blijft, dan is dat natuurlijk absoluut geen probleem. Het wordt een probleem als je je illustratie openbaart of als je commerciële doeleinden hebt voor de illustratie. Zet je je illustratie dus op Instagram, of komt de illustratie in een boek? Dan maak je een auteursrechtinbreuk op het auteursrecht van de fotograaf.

Wat kan ik doen?

Wat nu als je per sé die foto wil gebruiken voor je illustratie? Wat kun je dan doen? Ten eerste kun je de fotograaf om toestemming vragen. Als je geluk hebt, krijg je deze toestemming. Deze toestemming heet ook wel een licentie. Die kan weer gepaard gaan met kosten om de foto te mogen gebruiken. Die kosten kunnen vanalles inhouden. Denk aan een eenmalige vergoeding die je aan de fotograaf moet betalen, of misschien wel een deel van de opbrengst van waar je illustratie voor wordt gebruikt.

Ten tweede kun je het auteursrecht van de fotograaf “omzeilen” door een compleet nieuw werk te maken vanuit de foto die je wil gebruiken. Ofwel, een dusdanig nieuw werk maken dat het uit zichzelf auteursrecht krijgt. Wanneer krijgt het dan uit zichzelf nieuw auteursrecht? Het moet een eigen oorspronkelijk karakter hebben en een persoonlijke stempel. Dit houdt in dat de vorm niet ontleend mag zijn van een ander werk en je creatieve keuzes gemaakt moet hebben. Long story short: Je kunt de foto wel als inspiratie gebruiken, maar het mag er dus niet echt meer op lijken. Daar heb je natuurlijk helemaal niets aan als je bijvoorbeeld een specifieke foto van een specifiek persoon wil namaken.