Vervalste vouchers: optreden via het auteursrecht

Vouchers, je kent ze wel: het zijn (online) bonnen of kaarten die je recht geven op iets. Dat kan korting op een dienst of product zijn, of het kan een cadeaubon zijn die je bij bepaalde bedrijven kan inwisselen. Misschien gebruik je ze zelf als ondernemer wel eens: bijvoorbeeld om in een goodiebag te (laten) doen. Helaas zijn er soms kapers op de kust en kun je te maken krijgen met vervalste vouchers.

Vervalsing van vouchers overkwam ook kinderpretpark Koningin Julianatoren. Het pretpark verkocht gezinsvouchers die bij bezoek aan het park konden worden geactiveerd zodat het gezin een seizoen lang toegang zou krijgen tot het park. Op gegeven moment constateerde Koningin Julianatoren dat er via Marktplaats vervalste vouchers werden aangeboden.

Vervalste vouchers, wat nu?

Wanneer iets van je wordt vervalst, denk je waarschijnlijk aan oplichting. Dit is volgens het strafrecht verboden. Heb je te maken met oplichting, dan kun je als eerst het best aangifte doen bij de politie (via de website of via 0900-8844). Ook kun je een melding maken bij de Fraudehelpdesk (deze organisatie wordt gesteund door de overheid).

Maar wat als de politie de zaak niet verder oppakt? Kun je dan nog iets doen tegen de vervalste vouchers? Het antwoord is: ja, dit kan. Het kinderpretpark overkwam hetzelfde: de politie pakte de aangifte niet verder op. Koningin Julianatoren besloot daarom op te treden tegen de fraudeurs door middel van het auteursrecht.

Waarom via het auteursrecht?

Waarom trad Koningin Julianatoren via het auteursrecht op tegen de vervalste vouchers? Wanneer een werk auteursrechtelijk beschermd is, mag het niet verveelvoudigt en bewerkt worden zonder toestemming van de maker. Vervalsing valt natuurlijk ook onder een werk bewerken.

Auteursrecht op vouchers?

Bestaat er überhaupt auteursrecht op vouchers? Er lijkt zich nog geen rechter over gerept te hebben. De rechter in de zaak van Koningin Julianatoren vindt zo klaar als een klontje dat er auteursrecht op een voucher kan zitten:

Tevens heeft [gedaagde] onrechtmatig gehandeld door inbreuk te maken op het Auteursrecht van Julianatoren op de vouchers. Op grond van artikel 10 Auteurswet rust op de vouchers auteursrecht. Onweersproken is immers dat een voucher van Julianatoren een werk betreft dat een eigen, oorspronkelijk karakter bezit en het persoonlijk stempel van de maker draagt. De vouchers worden uitgegeven ten behoeve van het nemen van een gezinsabonnement (het staat op de voucher), zijn door Julianatoren gemaakt op speciaal papier, waarbij is gekozen voor bepaalde kleuren en deze bevatten het logo van Julianatoren (met daarop Jul de Muis) en worden ieder afzonderlijk voorzien van een natte handtekening van de directeur van Julianatoren.

Ofwel: de rechter zegt dat de voucher zodanig creatief is dat er auteursrecht op rust. Er zijn namelijk allerlei creatieve keuzes gemaakt voor het maken van de voucher, zoals de keuze van het soort papier en de keuze van de kleuren. Ik sta niet te kijken van dit oordeel: zolang je creatieve keuzes maakt, verkrijg je al snel auteursrecht over een werk. Mits het soort werk in aanmerking komt voor het auteursrecht dan.

Schadevergoeding

Wanneer de vouchers die zijn vervalst in aanmerking komen voor het auteursrecht, dan kun je op basis hiervan schadevergoeding eisen. Koningin Julianatoren vorderde (buiten de buitengerechtelijke kosten en de proceskosten) vergoeding van de vouchers, een vergoeding voor de kosten in tijd die zij heeft besteedt aan deze kwestie en vergoeding voor reputatieschade. Deze vorderingen zijn grotendeels toegewezen. Je kunt de uitspraak hier teruglezen.

Verschil tussen het strafrecht en auteursrecht

Indien je aangifte voor oplichting wél bij de politie wordt opgepakt, dan riskeert de verdachte een gevangenisstraf tot vier jaar, of een flinke geldboete (tot € 87.500). Ook kan de rechter een schadevergoedingsmaatregel opleggen bij de verdachte. Het verschil met de fraudeur voor de rechter slepen via het auteursrecht, is dat diegene geen extra straf krijgt (de gevangenisstraf of de geldboete), en je “alleen maar” je schade vergoed kan krijgen.