Wat betekent “rechtenvrij”?

Je hebt er vast ooit van gehoord: rechtenvrije afbeeldingen, rechtenvrije muziek, etc. Echter wordt het begrip “rechtenvrij” in de praktijk anders gebruikt dan dat het daadwerkelijk betekent.

Dit betekent rechtenvrij in theorie

De betekenis van rechtenvrij is eigenlijk heel simpel. Het betekent dat er geen enkel recht op een werk rust. Geen auteursrecht, geen portretrecht, geen merkenrecht, etc.

Wanneer rust er dan geen auteursrecht meer op een werk? Dat is wanneer de auteur van een werk al 70 jaar overleden is. Het werk valt dan in “het publiek domein”. Dat betekent dat iedereen het mag gebruiken. Denk aan de muziek van Vivaldi. De beste heer is al een kleine 300 jaar overleden. Zijn werk is dus rechtenvrij en mag je gewoon gebruiken.

Wanneer rust er dan geen portretrecht meer op een werk? Dat is wanneer de geportretteerde 10 jaar overleden is.

Dit betekent rechtenvrij in de praktijk

Om het moeilijk te maken: In de praktijk wordt er iets heel anders bedoeld met “rechtenvrij”. Het heeft overal niet eens dezelfde betekenis, door iedereen wordt een andere betekenis gehanteerd. De meest gebruikte betekenis is dat je geen additionele vergoeding hoeft te betalen voor gebruik van het werk. Een andere naam die daarvoor wordt gebruikt is “royalty free”. Maargoed, dat is dus niet de juiste betekenis.

Let op: Voor niks komt de zon op. Juist omdat in de praktijk dit begrip zo anders wordt gebruikt, is het héél belangrijk dat je altijd de voorwaarden leest voor gebruik van een werk. Dan weet je zeker dat je goed zit.

Om je een beeld te geven, voorwaarden kunnen van alles inhouden:

• Wel/geen naamsvermelding;
• Wel/geen vergoeding betalen;
• Wel/niet royalty’s betalen;
• Wel/geen commercieel gebruik;
• Of zelfs het hele auteursrecht overdragen;
• Etc, etc.