Bescherming auteursrecht: wanneer wel/niet?

Als je het auteursrecht hebt op een werk, dan heb je bepaalde rechten. Je bent dan in beginsel (!) de enige die mag bepalen wat er met jouw werk gebeurt. Maar hoe weet je nou of je bescherming krijgt op jouw werk via het auteursrecht?

Wanneer bescherming via auteursrecht?

Een werk (zoals een foto, tekst, grafisch ontwerp, etc), wordt pas door het auteursrecht beschermd als het aan “de werktoets” voldoet. De werktoets houdt in dat een werk een eigen oorspronkelijk karakter en een persoonlijke stempel (“EOKPS”) moet hebben. Dat betekent dat de vorm van het werk niet ontleend mag zijn aan een ander werk, en dat het werk een resultaat is van een menselijk scheppen waarbij er creatieve keuzes gemaakt moeten zijn.

Er is al heel snel sprake van creatieve keuzes. Denk bij een foto aan: de hoek, de belichting, etc. De drempel voor auteursrechtelijke bescherming is dus laag. Je kan bij creatieve werken dus vaak aannemen dat er sprake is van auteursrecht. Maar: dat hoeft niet! Bij twijfel, schakel een auteursrechtjurist in. Die weet waar hij op moet letten bij het toepassen van de werktoets.

Voldoet je werk aan de werktoets? Dan heb je automatisch auteursrecht. Daar hoef je niets voor te doen. Je hoeft je werk dus ook niet ergens te registreren.

Voorbeelden

In de Auteurswet zelf staan wat voorbeelden van werken die auteursrechtelijk beschermd kunnen zijn. Ze moeten dus wel aan de werktoets voldoen. Denk aan:

• boeken, brochures, nieuwsbladen, tijdschriften en andere geschriften;
• toneelwerken en dramatisch-muzikale werken;
• mondelinge voordrachten;
• choreografische werken en pantomimes;
• muziekwerken met of zonder woorden;
• teken-, schilder-, bouw- en beeldhouwwerken, lithografieën, graveer- en andere plaatwerken;
• aardrijkskundige kaarten;
• ontwerpen, schetsen en plastische werken, betrekkelijk tot de bouwkunde, de aardrijkskunde, de plaatsbeschrijving of andere wetenschappen;
• fotografische werken;
• filmwerken;
• werken van toegepaste kunst en tekeningen en modellen van nijverheid;
• computerprogramma’s en het voorbereidend materiaal;
• verveelvoudigingen in gewijzigde vorm van een werk zoals vertalingen, muziekschikkingen, verfilmingen en andere bewerkingen, en verzamelingen van verschillende werken (denk aan dichtbundels);
• databanken.

Let op!

Ik zei al in de introductie dat als je het auteursrecht hebt op een werk, dat je dan in beginsel de enige bent die mag bepalen wat er met jouw werk gebeurt. Soms kan iets wel auteursrechtelijk beschermd zijn, maar dan mogen anderen alsnog dat werk (onder bepaalde voorwaarden!) gebruiken, zonder dat ze daar toestemming van de maker bij nodig hebben. Zo is er het citaatrecht of het recht om te embedden.

Als jij dus denkt dat je auteursrecht is geschonden, neem dan altijd even een jurist in de arm om (1) te kijken of überhaupt wel het auteursrecht geschonden is, (2) of er sprake is van een uitzondering.

Wanneer je géén bescherming krijgt

Ook wel handig om te weten is wanneer je geen bescherming krijgt. Dat is bijvoorbeeld in het geval van concepten, ideeën en stijlen. Die mag je dus gewoon “jatten”. Wil je jouw idee/concept beschermen? Lees dan eens deze blog.

Daarnaast zijn technische uitvindingen of technisch bepaalde elementen niet beschermd door het auteursrecht. Voorbeeld is een rechtszaak over babykleding. Er was een babybroekje met een omslag aan de taille en aan de enkels, maar dit is een typisch voorbeeld van (een onderdeel van) een werk dat niet beschermd is omdat het een puur technisch element heeft. Die omslag is namelijk bedoeld zodat de baby kan “meegroeien” in het broekje.

Wat ook niet beschermd kan worden door het auteursrecht zijn feiten an sich. Bijvoorbeeld het feit dat de zon opkomt. Echter kan er dan wel weer auteursrecht bestaan op een tekst over de zon die opkomt. Mits die aan de werktoets voldoet 😉

Ook worden werken of elementen die te banaal/triviaal (“alledaags”) zijn, niet beschermd door het auteursrecht.