Schadevergoeding na herroepingsrecht?

Kun je schadevergoeding vragen aan een consument als hij het herroepingsrecht heeft ingeroepen? Die vraag speelde bij een Duits bedrijf.

Herroepingsrecht, wat is dat ook alweer?

Een consument heeft het herroepingsrecht, ofwel het recht om een overeenkomst binnen 14 dagen (de bedenktijd) te ontbinden zonder opgaaf van redenen. Gevolg? Je moet als bedrijf al het reeds betaalde geld terugstorten aan de consument.

Overeenkomst op afstand / overeenkomst buiten de verkoopruimte

Nog héél even wat over het herroepingsrecht. Het herroepingsrecht kan niet zomaar voor elke overeenkomst ingeroepen worden. Het kan alleen bij B2C-overeenkomsten. Daarnaast moet er sprake zijn van een “overeenkomst op afstand” of een “overeenkomst buiten de verkoopruimte”.

Een overeenkomst op afstand is een overeenkomst die letterlijk op afstand wordt gesloten. Denk bijvoorbeeld aan de aankoop in een webshop. Om dit helemaal juridisch correct te verwoorden, is de overeenkomst op afstand volgens de wet:

“de overeenkomst die tussen de handelaar en de consument wordt gesloten in het kader van een georganiseerd systeem voor verkoop of dienstverlening op afstand zonder gelijktijdige persoonlijke aanwezigheid van handelaar en consument en waarbij, tot en met het moment van het sluiten van de overeenkomst, uitsluitend gebruik wordt gemaakt van een of meer middelen voor communicatie op afstand“

Een overeenkomst buiten de verkoopruimte is een overeenkomst gesloten buiten de verkoopruimte van een bedrijf. Daaronder valt, volgens de wet, iedere B2C-overeenkomst die:

• “wordt gesloten in gelijktijdige persoonlijke aanwezigheid van de handelaar en de consument op een andere plaats dan de verkoopruimte van de handelaar of waarvoor door de consument een aanbod is gedaan onder dezelfde omstandigheden;
• wordt gesloten in de verkoopruimte van de handelaar of met behulp van een middel voor communicatie op afstand, onmiddellijk nadat de consument persoonlijk en individueel is aangesproken op een plaats die niet de verkoopruimte van de handelaar is, in gelijktijdige persoonlijke aanwezigheid van de handelaar en de consument; of
• wordt gesloten tijdens een excursie die door de handelaar is georganiseerd met als doel of effect de promotie en de verkoop van zaken of diensten aan de consument.”

Wanneer gaat het herroepingsrecht in?

Handig om te weten is wanneer het herroepingsrecht precies in gaat.

Bij diensten is dat vanaf de dag van het sluiten van de overeenkomst.

Bij producten is dat wanneer de consument of een door hem aangewezen derde, het product ontvangt. Heeft de consument meerdere producten (in dezelfde bestelling) besteld? Dan gaat het herroepingsrecht in op de dag dat het laatste product is ontvangen. Bestaat een bestelling uit verschillende onderdelen of zendingen? Dan gaat het herroepingsrecht in op de dag dat het laatste onderdeel of de laatste zending binnen is.

Diensten leveren binnen de bedenktijd

Nu vraag je je vast af hoe het herroepingsrecht zit als je een dienst levert binnen de bedenktijd (die 14 dagen waar ik het over had). Het is heel simpel: het herroepingsrecht geldt dan nog steeds. Dat betekent dat wanneer jij je dienst al geleverd hebt, de consument nog steeds de overeenkomst kan ontbinden en zijn geld kan terugkrijgen. Say what?! Ja, echt.

Knoop goed in je oren: licht de consument in

Nog een dingetje: wanneer je de consument niet attent maakt op het herroepingsrecht, dan geldt het herroepingsrecht nog 1 jaar (!) vanaf het moment dat je de consument er attent op maakt. Say what?! Ja, echt.

Hoe maak je de consument er attent op? Dit kan in je algemene voorwaarden. Zorg dan wel even dat ze geldig zijn trouwens (lees hier hoe).

Schadevergoeding?

Kan je dan nog schadevergoeding krijgen? Want je hebt wel allemaal werk zitten doen… Long story short? Nee. Say what?! Ja, echt.

Voorbeeld

Het gebeurde een bedrijf in Duitsland. In Duitsland geldt hetzelfde recht als ik vertel in deze blog, vandaar het voorbeeld.

Een consument was op 6 oktober 2020 een overeenkomst aangegaan met een onderneming voor de renovatie van elektrische installaties in zijn woning. Het bedrijf had de consument niet attent gemaakt op het herroepingsrecht. Nadat het bedrijf klaar was, stuurde het bedrijf op 21 december 2020 een factuur naar de consument. Op 15 maart 2021 herriep de consument de overeenkomst.

Het bedrijf stelde alsnog recht te hebben op de betaling. De consument gaf aan de factuur niet te betalen, omdat de onderneming hem geen informatie had gegeven over het herroepingsrecht, en hij hierdoor nog steeds de overeenkomst zonder opgave van redenen kon ontbinden. Dus ook niet hoefde te betalen. Ook geen schadevergoeding.

Dit oordeelde de rechter

Het Hof van Justitie van de Europese Unie (“HvJ”), die gaat over het Europese recht, gaf de consument gelijk. De rechter geeft namelijk aan dat het herroepingsrecht als doel heeft de consument te beschermen in de specifieke context van het sluiten van een buiten de verkoopruimte gesloten overeenkomst waarin de consument onder psychologische druk staat of wordt blootgesteld aan een verrassingselement, ongeacht of de consument het betrokken bedrijf heeft bezocht of niet. Daarom is precontractuele informatie over het herroepingsrecht van fundamenteel belang voor de consument. Het stelt de consument in staat een geïnformeerde beslissing te nemen over het al dan niet sluiten van een overeenkomst.

Waarom hoefde de consument dan geen schadevergoeding te betalen? Is er dan geen sprake van ongerechtvaardigde verrijking? Het HvJ zegt daarover dat het doel van het consumentenrecht, een hoog niveau aan bescherming bieden aan consumenten, ondermijnd worden als het mogelijk zou zijn dat een consument, nadat hij een overeenkomst buiten de verkoopruimte heeft afgesloten, heeft herroepen, en dan ook nog kosten moet maken waarin het consumentenrecht niet voorziet. Het doel van het consumentenrecht zou zo in gevaar komen.

Het HvJ zegt daarnaast ook “boontje komt om zijn loontje“: Als je zo stom bent de consument niet attent te maken op het herroepingsrecht, dan moet je daarvoor de kosten dragen. En dan mag je dus ook geen schadevergoeding vragen.

Praktijktip

Wil je bovenstaand fiasco voorkomen? Dat kan. Er zijn namelijk wat uitzonderingen op het herroepingsrecht, waarbij één in het bijzonder de aandacht verdient bij dit voorbeeld.

Het herroepingsrecht geldt namelijk niet bij diensten wanneer aan ál deze voorwaarden is voldaan:

1. Er is een overeenkomst op afstand / overeenkomst buiten de verkoopruimte gesloten;
2. De overeenkomst heeft betrekking op een dienst;
3. De overeenkomst houdt een betalingsverplichting in;
4. De nakoming van de overeenkomst is begonnen met uitdrukkelijke voorafgaande instemming van de consument;
5. De consument heeft verklaard afstand te doen van zijn herroepingsrecht zodra je de overeenkomst bent nagekomen.

Ofwel: Weet jij dat je een dienst gaat verlenen aan een consument binnen de bedenktijd (14 dagen na sluiten van de overeenkomst), en wil je voorkomen dat je het voor Jan-met-de-korte-achternaam doet? Zorg dan altijd dat de consument verklaart afstand te doen van zijn herroepingsrecht.