E-books doorverkopen mag niet

Veel ondernemers maken vroeg of laat een e-book. Net als in een gewoon boek, kan er veel nuttige informatie in staan. Zo’n e-book mag je dan toch vast wel even doorpasen naar die WhatsApp-groep voor ondernemers? Jij had hem immers al gekocht. Je mag normale boeken toch bijvoorbeeld ook doorverkopen? Het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ) dacht daar toch iets anders over. Je mag dus niet e-books doorverkopen.

Wat er speelde

Vanaf 2015 bood uitgeverij Tom Kabinet tweedehands e-books aan in “Toms Leesclub”. Deze e-books waren door Tom Kabinet aangekocht, of de leden van de club hadden deze aan Tom Kabinet gedoneerd.

NUV en GAU zijn verenigingen die het doel hebben de belangen van Nederlandse uitgevers te behartigen. Er zijn verschillende uitgeverijen bij aangesloten bij NUV en GAU. NUV en GAU hebben een volmacht gekregen van deze uitgeverijen om ze in rechte kunnen vertegenwoordigen. Schrijvers van boeken geven uitgeverijen een exclusieve licentie om het boek te mogen uitgeven. Als NUV en GAU een volmacht hebben om namens de uitgeverijen te procederen, dan doen ze dit dus eigenlijk ook in name van de schrijvers (omdat de schrijvers een licentie hebben gegeven aan de uitgeverijen).

NUV en GAU sleepten Tom Kabinet voor de rechter. Als auteursrechthebbende (of exclusief licentiehouder) ben je de enige die beslist of je werk geopenbaard of verveelvoudigd wordt. Een openbaarmaking wordt in het recht ook wel “mededeling aan het publiek” genoemd. NUV en GAU vonden dat de verkoop van tweedehands e-books door Tom Kabinet een illegale mededeling aan het publiek was.

Het oordeel

De vraag speelde of bij het leveren van een e-book voor onbepaalde tijd via een downloadlink wel sprake was van een mededeling aan het publiek, of anders van een distributiehandeling. Als hier namelijk sprake van is, dan zou Tom Kabinet een auteursrechtinbreuk maken. Immers mag alleen de uitgever beslissen wat er met het boek van een schrijver gebeurt (door die exclusieve licentie). De uitgevers hadden alleen niet getekend voor een publicatie op de website van Tom Kabinet.

Geen sprake van distributie

Het distributierecht houdt in dat auteursrechthebbenden, in dit geval schrijvers, als enige het recht hebben om elke vorm van distributie onder het publiek van hun werk toe te staan of te verbieden. In de praktijk geven schrijvers het distributierecht aan uitgevers. Dit distributierecht geldt alleen niet meer wanneer het werk verkocht wordt of van eigenaar wisselt. Dit heet ook wel uitputting.

Het HvJ oordeelde dat er geen sprake is van distributiehandeling, omdat:

• Distributie en uitputting alleen gaat over tastbare voorwerpen, zoals fysieke boeken;
• E-books functioneel en economisch niet gelijkwaardig zijn aan fysieke boeken. De kwaliteit van fysieke boeken gaat namelijk achteruit, terwijl e-books altijd gloednieuw blijven. Ook kost het verkopen van een e-book veel minder inspanning dan het verkopen van een fysiek boek. Een fysiek boek moet daadwerkelijk verplaatst worden. Ook zal het belang van de schrijver van het boek geschaad worden, omdat hij geen passende vergoeding zou krijgen wanneer e-books tweedehands verkocht worden. E-books zullen tweedehands voor een lagere prijs verkocht worden, terwijl ze voor de koper net zo nieuw ogen als een e-book die je voor het eerst koopt.

Wel sprake van een mededeling aan het publiek

Volgens het HvJ is er wel sprake van een mededeling uit het publiek (ofwel: een openbaring aan het publiek). Dit begrip bestaat uit drie elementen: een handeling die zorgt voor een mededeling, de mededeling daarvan aan het publiek, en dat publiek moet nieuw zijn.

Mededeling

Er is sprake van een handeling bestaande in een mededeling bij elke (weder)doorgifte van een werk aan een niet op de plaats van oorsprong van de mededeling aanwezig publiek, per draad of draadloos. Ofwel: Wanneer je een e-book openbaart waar die voorheen niet werd aangeboden, en waar dus nieuw publiek bij kan, dan is er sprake van een mededeling. Het maakt daarvoor overigens niet uit of het publiek daadwerkelijk toegang heeft tot het e-book of alleen maar de mogelijkheid heeft het e-book te kopen.

Aan het publiek

De mededeling moet aan een publiek zijn gedaan. Onder het begrip publiek valt een onbepaald aantal potentiële ontvangers. Echter bevat het begrip wel een drempel: een klein aantal betrokkenen valt er niet onder. Er moet daarom rekening worden gehouden met het aantal personen dat tegelijkertijd toegang heeft tot hetzelfde werk, en met het aantal dat daar achtereenvolgens toegang toe kan hebben.

In geval van Toms Leesclub konden steeds alle leden tegelijkertijd of achtereenvolgens toegang krijgen tot dezelfde e-books. Hierdoor is er sprake van een mededeling aan het publiek. Toms Leesclub had een technische maatregel kunnen invoeren zodat er in dezelfde periode maar één exemplaar tegelijk kan worden gedownload en dat de lezer het e-book naderhand niet meer kan gebruiken. In dat geval zou er wellicht geen sprake zijn van een mededeling aan het publiek.

Nieuw publiek

Er moet niet alleen sprake zijn van een mededeling aan publiek, dat publiek moet ook nieuw zijn ten opzichte van een eerder gedane openbaring van het werk waarvoor wél toestemming was gekregen.

NUV en GAU hebben aangegeven dat wanneer je een e-book koopt als gebruiker, de gebruikerslicentie vooral inhoudt dat het e-book alleen op eigen apparatuur mag worden gelezen. Wanneer het e-book dus wordt doorverkocht, dan is er sprake van nieuw publiek. Het beoogde publiek was namelijk alleen degene die het e-book voor het eerst kocht, en dus niet allemaal andere mensen.

E-books doorverkopen = illegaal

Duidelijk is dat je e-books dus nooit doorverkopen (tenzij je toestemming hebt van de auteur). Er is namelijk altijd wel sprake van een mededeling + publiek, die nieuw is. E-books gratis aanbieden op je website mag dus ook niet. Geld speelt namelijk geen rol. Die openbaarmaking is er toch.