Auteursrecht bij een verzamelwerk

Stel, je hebt een tof idee. Je wil bijvoorbeeld een kookboek maken met recepten van allemaal bekende foodbloggers, met de originele foto’s erbij en al. Dat kookboek ontwerp jij zelf, maar die foto’s en sommige teksten die je wil gebruiken, zijn wel van de foodbloggers. Hoe zit dat met het auteursrecht? Wie krijgt het auteursrecht op het kookboek (het verzamelwerk)? Van wie is het auteursrecht op de foto’s en teksten (de werken die verzameld zijn)?

First things first: Vraag toestemming!

Het is superleuk dat jij een verzamelwerk wil maken, maar let wel even op. Van iedereen waarvan jij auteursrechtelijk beschermde werken gaat gebruiken, heb jij toestemming nodig om dat daadwerkelijk te gebruiken. Anders maak je een auteursrechtinbreuk. Een naam noemen bij een werk is dus niet voldoende.

Voor het gemak kan je er van uit gaan dat foto’s en teksten altijd wel auteursrechtelijk beschermd zijn. Er zijn natuurlijk uitzonderingen (zoals wanneer iets te “alledaags” is). Recepten zijn bijvoorbeeld niet beschermd.

Auteursrecht op het verzamelwerk

Oké, cool, je hebt van heel wat foodbloggers toestemming gekregen en je mag hun foto’s en teksten in je verzamelkookboek gaan verwerken. Vervolgens ga je aan de slag met de vormgeving en extra teksten. De bladzijden krijgen pastelkleuren, je hebt een begeleidend stukje tekst geschreven over alle foodbloggers en je hebt een leuke volgorde bedacht voor alle inhoud. Dit zijn allemaal creatieve keuzes. Creatieve keuzes zorgen er voor dat iets auteursrechtelijk beschermd is. Dat geldt ook voor je verzamelwerk.

Let wel op: Maak je geen creatieve keuzes, en zet je bij een verzamelwerk alleen maar iets in een logische volgorde? Dan is het niet auteursrechtelijk beschermd. Zie bijvoorbeeld ook deze uitspraak over databestanden van slaven.

Alleen: aan wie komt het auteursrecht dan toe? De Auteurswet zegt daarover het volgende:

“Van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, hetwelk bestaat uit afzonderlijke werken van twee of meer personen, wordt, onverminderd het auteursrecht op ieder werk afzonderlijk, als de maker aangemerkt degene, onder wiens leiding en toezicht het gansche werk is tot stand gebracht, of bij gebreke van dien, degene, die de verschillende werken verzameld heeft.“

Ofwel: Wanneer jij de leiding en het toezicht hebt over hoe het hele kookboek tot stand is gebracht, dan ben jij de auteursrechthebbende. Dus dan komt het auteursrecht op het verzamelwerk aan jou toe. Was er niemand die de leiding had? Dan komt het auteursrecht toe aan degene die de verschillende werken verzameld heeft.

Auteursrecht op de werken in het verzamelwerk

Zoals hierboven aangegeven rust het auteursrecht van je verzamelde werken gewoon op de makers ervan. Blijft dat zo als je ze in een een verzamelwerk, zoals een kookboek, zet? Ja, dat blijft gewoon zo. Als je dus een verzamelwerk maakt, mag je niets aan de werken die je hebt verzameld, veranderen (zonder toestemming). Het auteursrecht op het verzamelwerk, zoals hiervoor besproken, geldt dus voor het geheel, niet voor de afzonderlijke werken in het verzamelwerk.

Uitzondering

Er is een uitzondering. Een filmwerk is ook een verzamelwerk, maar daar gelden weer andere regels voor. De Auteurswet zegt daar over:

“Tenzij de makers en de producent van een filmwerk schriftelijk anders zijn overeengekomen, worden de makers geacht aan de producent het recht overgedragen te hebben om vanaf [red: wanneer het filmwerk vertoningsgereed is] het filmwerk te verhuren en anderszins openbaar te maken, dit te verveelvoudigen (…), er ondertitels bij aan te brengen en de teksten ervan na te synchroniseren. Het vorenstaande geldt niet ten aanzien van degene die ten behoeve van het filmwerk de muziek heeft gemaakt en degene die de bij de muziek behorende tekst heeft gemaakt (…)”