Lettertypes & het auteursrecht

Ontwerp jij logo’s of ben je webdesigner? Dan zul je ongetwijfeld wel eens op zoek gaan naar bijzondere fonts (lettertypes) om te downloaden en gebruiken voor je werken. Maar ook als je geen creatief beroep hebt, en bijvoorbeeld als je content ontwerpt in Canva, maak je gebruik van lettertypes.

Verschil lettertypes en fonts

Laten we eerst een misstand uit de wereld helpen. De woorden font en lettertype zijn geen synoniem van elkaar. Een lettertype is een set letters in dezelfde stijl. Denk bijvoorbeeld aan Arial of Times New Roman. Als je van Arial lettergrootte 12 gebruikt en de tekst schuin afdrukt, dan spreek je van een font. Een font is dus een variatie van een lettertype. Als je Arial in lettergrootte 16 gebruikt, is dat dus weer een ander font.

Let op: Voor de leesbaarheid van de tekst, zal ik soms het woordje “font” gebruiken in plaats van lettertype. Hier bedoel ik echter nog steeds lettertype mee.

Auteursrecht op lettertypes

Lettertypes heb je in allerlei vormen en maten. Het lettertype Comic Sans MS wordt bijvoorbeeld als heel speels gezien, of kinderlijk. Het lettertype Times New Roman oogt dan weer een stuk serieuzer. Dat is het toffe aan lettertypes: het doet zoveel met onze eerste indruk. Het zorgt dus ook voor veel herkenbaarheid.

Je kunt wel stellen dat lettertypes origineel en creatief zijn. Dat zijn precies de voorwaarden om auteursrecht op een werk te verkrijgen. Volgens het Nederlandse auteursrecht moet een werk namelijk een “eigen oorspronkelijk karakter” hebben en een “persoonlijke stempel van de maker”. Volgens het Hof van Justitie van de EU moet een werk een “eigen intellectuele schepping van de auteur van het werk” zijn. Dit komt neer op dat het werk origineel moet zijn. De maker van het werk moet creatieve keuzes gemaakt hebben.

Nu zal niet 100% van de lettertypes auteursrechtelijk beschermd zijn, maar je kunt er voor het gemak van uit gaan dat ze dit wel zijn.

Wanneer mag je lettertypes gebruiken?

We weten nu dat lettertypes auteursrechtelijk beschermd zijn. In beginsel betekent dat eigenlijk dat je ze alleen maar mag gebruiken als je toestemming hebt van de maker. Ik hoor je denken: “Maar er zijn toch heel veel websites met gratis fonts?” Nou, voor niets gaat de zon op. Op deze websites worden wel fonts aangeboden, maar die mag je vaak alleen maar gebruiken voor persoonlijk gebruik. Dat betekent dat jij het lettertype niet mag gebruiken als jij een logo voor een bedrijf ontwerpt of als je een toffe font uitzoekt voor een website die je ontwerpt voor een klant. Beide voorbeelden vallen namelijk onder “commercieel gebruik”. Als jij dus zo’n “gratis” lettertype hebt gebruikt en je niet aan de voorwaarde voldoet dat je het alleen persoonlijk gebruikt, dan heb je dus een auteursrechtinbreuk gemaakt.

Er is een uitzondering op de regel: open source fonts. Met deze lettertypes mag je doen wat je wil. Of het nu voor commercieel gebruik is of voor persoonlijk gebruik. Alle fonts van Google zijn in ieder geval vrij te gebruiken. Deze kun je hier vinden.

Tip: Wil je een font gebruiken, check dan altijd eerst de licentievoorwaarden. Of je nu fonts download bij 1001Fonts of Dafont, of dat je iets ontwerpt in Canva. Dit is natuurlijk extra belangrijk als je creatief werk maakt voor je klanten.

Mag ik een lettertype aanpassen?

Ben jij creatief in het kwadraat, heb je een tof lettertype gezien maar vind je dat er nog wat aan getweakt kan worden? Helaas pindakaas. Je mag volgens het auteursrecht geen werken bewerken of verminken. Dat zorgt namelijk ook weer voor een inbreuk. Dat wordt zelf iets nieuws ontwerpen!